WAAROM KIEZEN VOOR EEN WAARDERENDE BENADERING? (Barret, Fry, & Wittockx, 2010)
Mensen zijn geneigd om te denken in termen van problemen, tekorten en knelpunten. Ook in organisaties is het de gewoonte om eerst de knelpunten te analyseren en ze vervolgens uit de weg te ruimen. Als we ons voortdurend concentreren op tekorten dan bekijken we onze organisatie (en de mensen) als een verzameling problemen. De resultaten van een probleemgerichte aanpak zijn echter vaak teleurstellend. Wat op zich weer negatieve gevolgen heeft voor de organisatie.
Eén van de gevolgen is dat we de systemische natuur van organisatievraagstukken ontkennen of over het hoofd zien. We pakken problemen gefragmenteerd aan, ieder voor zijn dienst. En daarbij vergeten we dat een geïsoleerd probleem aanpakken elders in het systeem problemen kan veroorzaken.
Daarnaast vertrekken we vaak vanuit een denkwijze die in eerste instantie aanleiding gaf tot het probleem. Het aanvaarden van de oorspronkelijke beperkingen leidt niet alleen zelden tot duurzame oplossingen, maar mensen gaan zich ook afwijzend en verdedigend opstellen. Mensen leren doen wat haalbaar is, in plaats van te zoeken naar wat mogelijk is.
Systemen en organisaties hebben de eigenschap te bewegen in de richting van de meest gevoerde gesprekken en de meest gestelde vragen. Wat we aandacht geven groeit.
Het voortdurend belast zijn met het bedenken van oplossingen of het werken aan een eindeloze lijst van problemen is vermoeiend en leidt uiteindelijk tot stress.
Tenslotte kijken we vaak met een lineaire bril naar problemen. Vanuit een defensieve reflex zijn we vooral bezig de ‘schuld’ van het probleem bij een ander te leggen en zoeken we oplossingen om het probleem van de ander op te lossen. Dergelijke verdedigingsmechanismen zorgen ervoor dat de afstand tussen mensen groter wordt en het vertrouwen afneemt. Bovendien geeft een negatieve focus geen energie en beperkt ze onze verbeeldingskracht en creativiteit om te innoveren.
Appreciative Inquiry (AI / waarderend onderzoek) gaat ervan uit dat elke organisatie troeven heeft en succeservaringen kent. AI is in essentie het proces waarbij betrokkenen op zoek gaan naar de sterke punten om van daaruit samen een gewenste toekomst te verbeelden en die in praktijk te brengen. ‘AI is een krachtig instrument voor verandering dat vanuit een nieuwe, gemeenschappelijke communicatie en vanuit een bijzondere vorm van onderzoek het samenwerkingspotentieel in organisaties vergroot.’
ZES BASISPRINCIPES VAN AI (Barret, Fry, & Wittockx, 2010)
Het constructionistische principe: creëren van gedeelde betekeniskaders door te converseren en te handelen.
Het poëtisch principe: organisaties zijn constructies die voortdurend evolueren en waarbinnen een oneindig aantal mogelijkheden en perspectieven bestaan. Als we bewust kiezen om de toekomst te onderzoeken kunnen we het natuurlijke vermogen tot groei in de organisatie aanspreken en nieuwe initiatieven een kans geven.
Het principe van de simultaniteit: transformeren door vragen te stellen. Zodra we een onderwerp gaan exploreren, begint de situatie die we onderzoeken te veranderen. Onderzoeken en veranderen zijn dus geen twee afzonderlijke gebeurtenissen.
Het anticiperende principe: de verbeelde toekomst als veroorzaker van het heden. We verplaatsen ons naar de toekomst, bekijken wat daar de mogelijkheden zijn en gaan dan op zoek naar wat ons in het heden te doen staat om die toekomst te bereiken.
Het positieve principe: mogelijkheden scheppen door te kijken naar wat hoop en geluk brengt. Wanneer mensen het hebben over dingen die hen inspireren, energie geven en hoop bieden, bouwen zij niet alleen aan een gezond sociaal systeem, maar realiseren ze ook duurzame verandering. Positief geïnspireerde gesprekken leiden tot positief geïnspireerde acties.
Het narratieve principe: blijvende banden creëren door verhalen te vertellen. De kracht van verhalen wordt gebruikt als katalysator voor verandering. Verleden, heden en toekomst zijn het begin, het middendeel en het slot van een verhaal in wording. Bovendien verbinden we ons met elkaar en leren we van elkaar via verhalen .
Barret, F., Fry, R., & Wittockx, H. (2010). Appreciative Inquiry. Het basiswerk. Tielt: Uitgeverij LannooCampus.
Home